طبق آیین‌نامه جدید، متقاضیان گواهینامه رانندگی باید گواهی سلامت روان از مراکز معتبر بگیرند؛ موضوعی که با واکنش‌ها و ابهام‌هایی همراه شده است.
بر اساس آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی که هیئت وزیران تصویب کرده و آخرین اصلاحات آن موجود است، ارائه‌ی گواهی سلامت روان یکی از شرایط اصلی برای گرفتن گواهینامه رانندگی در کشور محسوب می‌شود و کاملاً الزامی است.
طبق ماده ۳ این آیین‌نامه، متقاضیان باید علاوه بر انجام معاینات جسمی و تست بینایی‌سنجی، گواهی سلامت روانی خود را هم از مراکز پزشکی معتبر و مورد تأیید وزارت بهداشت و سازمان پزشکی قانونی تهیه و ارائه کنند. این قانون شامل همه‌ی گواهینامه‌ها می‌شود؛ از پایه سوم گرفته تا موتورسیکلت و گواهینامه‌های ویژه.
در ماده ۹ از پیوست ۲ این آیین‌نامه هم به‌طور مشخص به بررسی وضعیت اختلالات روانی به‌عنوان یکی از معیارهای مهم تأیید سلامت جسم و روان رانندگان اشاره شده است. این ارزیابی‌ها باید مطابق دستورالعمل‌های وزارت بهداشت و با همکاری نیروی انتظامی انجام شوند.
واکنش‌ها و چالش‌ها به قوانین جدید گواهینامه رانندگی
با وجود اینکه این الزام برای افزایش ایمنی جاده‌ها و کاهش حوادث در نظر گرفته شده، برخی از متقاضیان و کارشناسان نسبت به دشوارتر شدن فرآیند دریافت گواهینامه و هزینه‌های اضافی اعتراض کرده‌اند. همچنین دغدغه‌هایی درباره‌ی محرمانه ماندن اطلاعات روانی افراد مطرح شده است.
وضعیت عملی و توصیه‌ها
در عمل، این قانون بیشتر در زمان صدور گواهینامه‌های جدید اجرا می‌شود و توصیه می‌شود که متقاضیان پیش از رفتن به مراکز صدور گواهینامه، ابتدا به مراکز روان‌پزشکی یا روان‌شناسی تأییدشده توسط وزارت بهداشت مراجعه و گواهی سلامت روان خود را بگیرند تا مراحل اداری راحت‌تر پیش برود.
ابهام در اعتبار گواهی سلامت روان
الزام ارائه‌ی این گواهی باعث شده که افکار عمومی و کارشناسان به کیفیت، اعتبار و مبنای صدور این گواهی‌ها حساس شوند. در گفت‌وگویی با هوشنگ مقبولی، حقوقدان و پژوهشگر حقوق کیفری، او هشدار داد که بدون تعریف دقیق از سلامت روان، ممکن است این گواهی‌ها باعث سوءتفاهم یا اختلاف‌نظر بین مراکز پزشکی شوند.
سه نگاه مختلف به سلامت روان
مقبولی توضیح داد که تعریف سلامت روان بسته به دیدگاه‌ها فرق دارد. در حقوق کیفری، کسی که مرتکب جرم نمی‌شود، سالم از نظر روانی فرض می‌شود، اما این تعریف محدود است. ممکن است فردی قانون‌مدار باشد ولی در روابط اجتماعی‌اش مشکلاتی داشته باشد.
او گفت که روان‌شناسان سلامت روان را گسترده‌تر می‌بینند: ثبات هیجانی، کنترل خشم و استرس، توانایی انطباق با محیط و روابط اجتماعی و… همه در ارزیابی آن نقش دارند. به گفته‌ی او، سلامت روان ایده‌آل یعنی تعادل در همه‌ی این زمینه‌ها، نه فقط نداشتن پیشینه کیفری.