فستیوال کوچه بوشهر ، رویدادی زنده از موسیقی، فرهنگ و آیین‌های جنوب است که هر سال در بافت تاریخی این شهر بندری برگزار می‌شود.
در دل کوچه‌های کاهگلی بوشهر، جایی که بادگیرها هنوز قصه‌های قدیمی را زمزمه می‌کنند و درهای چوبی رنگارنگ به گرمی خوش‌آمد می‌گویند، فستیوالی جریان دارد که نه‌تنها گوش، بلکه دل هر بیننده‌ای را می‌نوازد. فستیوال موسیقی کوچه، یکی از شاخص‌ترین رویدادهای فرهنگی جنوب ایران است که از سال ۱۳۹۶ تاکنون توانسته بوشهر را در مرکز توجه علاقه‌مندان به موسیقی نواحی و هنرهای خیابانی قرار دهد.
این فستیوال هرساله در بافت تاریخی بوشهر برگزار می‌شود و میزبان گروه‌های موسیقی محلی از سراسر ایران است. کوچه‌های تنگ، گذرگاه‌های قدیمی و محله‌های تاریخی شهر، به صحنه‌هایی زنده از هنر و فرهنگ تبدیل می‌شوند. هنرمندان با لباس‌های محلی، نغمه‌های کهن را با سازهایی مانند نی‌انبان، دمام، تنبک و سازهای بومی اجرا می‌کنند و شور و شوقی وصف‌ناپذیر در فضای شهر جاری می‌شود.
آغاز یک رویا در کوچه‌های بوشهر
ایده اولیه فستیوال کوچه از ذهن خلاق احسان عبدی‌پور، کارگردان و نویسنده بوشهری، شکل گرفت. او پس از تماشای یک اجرای پرشور از هنرمندان هرمزگانی در تهران، تصمیم گرفت چنین جادویی را به شهر خودش بیاورد. با همراهی برادرش، ادریس عبدی‌پور، اولین دوره فستیوال کوچه در فضای گرم و صمیمی کافه حاج‌رئیس در بوشهر کلید خورد.
در آن سال، کمتر کسی تصور می‌کرد که این رویداد کوچک به یکی از نمادهای فرهنگی جنوب کشور تبدیل شود. اما استقبال مردمی، حمایت هنرمندان محلی و روح اصیل و مردمی این جشنواره باعث شد کوچه خیلی زود جایش را در دل بوشهری‌ها و گردشگران باز کند.
جشنواره‌ای در دل محله‌های کهن
یکی از نقاط قوت فستیوال کوچه، انتخاب محل برگزاری آن است. محله‌های تاریخی مانند دهدشتی، شنبدی، سبزآباد و کوی بهبهانی، با معماری سنتی خود بستری بی‌نظیر برای برگزاری این جشنواره‌اند. دیوارهای کاهگلی، درهای رنگی، بوی نم‌نم دریا و صدای سازهایی که در هر پیچ‌وخم کوچه طنین‌انداز می‌شود، فضای فستیوال را تبدیل به تجربه‌ای چندحسی می‌کند.
کافه حاج‌رئیس، یکی از مکان‌های کلیدی این رویداد، به مرکزی برای تجمع هنرمندان و علاقه‌مندان به موسیقی تبدیل شده. این کافه نه‌تنها یادگار نسل‌های پیشین است، بلکه با موسیقی زنده و گفت‌وگوهای صمیمی، روح فستیوال را در خود زنده نگه می‌دارد.
از تئاتر خیابانی تا کارگاه‌های هنری
فستیوال کوچه تنها به موسیقی محدود نمی‌شود. در کنار نغمه‌ها، نمایش‌های خیابانی، تئاترهای آیینی و کارناوال‌های محلی، خیابان‌های بوشهر را به صحنه‌ای بزرگ از هنر تبدیل می‌کنند. بازیگرانی با لباس‌های سنتی، داستان‌های بومی را برای تماشاگرانی روایت می‌کنند که گاه درگیر نقش‌ها می‌شوند و گاه در دایره‌ای از موسیقی و حرکت غرق می‌شوند.
در بخش دیگر جشنواره، کارگاه‌هایی برای آموزش هنرهای دستی، نقاشی دیواری، سفالگری و سایر هنرهای بومی برگزار می‌شود. این کارگاه‌ها فرصتی برای آشنایی نزدیک‌تر با فرهنگ جنوب ایران هستند؛ فرهنگی که همواره سرشار از رنگ، ریتم و روایت بوده است.
موسیقی جنوب؛ از ریشه تا نوآوری
در فستیوال کوچه، موسیقی جنوب ایران نه‌تنها شنیده، بلکه زندگی می‌شود. نغمه‌های صیادان، ملودی‌های سنتی نی‌انبان و طنین کوبه‌ای دمام‌ها، با سبک‌های مدرن تلفیق می‌شوند تا ترکیبی نو از سنت و نوآوری خلق شود. جوانان نوازنده، با افزودن سازهای امروزی یا ریتم‌های الکترونیک، به موسیقی نواحی بوشهر جان تازه‌ای می‌بخشند. این تلفیق نه‌تنها زیبایی آثار سنتی را حفظ کرده، بلکه آن را به زبان امروز بازگو کرده است.
این تعامل میان گذشته و حال، باعث شده تا موسیقی جنوب ایران، مخاطبانی فراتر از مرزهای محلی پیدا کند. گردشگران داخلی و خارجی با شنیدن این نغمه‌ها، به نوعی با هویت فرهنگی بوشهر ارتباط برقرار می‌کنند؛ ارتباطی که از طریق موسیقی، مستقیم و بدون واسطه اتفاق می‌افتد.
طعم جنوب در کوچه‌های بوشهر
یکی از تجربه‌های فراموش‌نشدنی فستیوال کوچه، چشیدن غذاهای سنتی بوشهری در کنار نغمه‌هاست. غرفه‌های محلی با غذاهایی چون قلیه‌ماهی، نان تموشی، موزه بوشهری و دیگر خوراکی‌های جنوب، حس چشایی بازدیدکنندگان را هم درگیر می‌کنند. بوی غذاهای تند و تیز در فضا می‌پیچد و ترکیبی دلچسب از فرهنگ خوراکی و موسیقی خلق می‌کند.
یک رویداد برای تمام حواس
تصور کنید در کوچه‌های قدیمی قدم می‌زنید؛ از دور صدای نی‌انبان می‌آید، در گوشه‌ای نوازنده‌ای محلی با چهره‌ای خندان مشغول نواختن است. تماشاگران دور او حلقه زده‌اند، و کودکی با شور و نشاط میان جمع می‌رقصد. پیرمردی روی چهارپایه نشسته و قصه‌های قدیم بندر را برای گردشگران روایت می‌کند. این تصویرها تنها گوشه‌ای از تجربه‌ای هستند که فستیوال کوچه ارائه می‌دهد.
در فستیوال کوچه، شما نه‌تنها تماشاچی، بلکه بخشی از ماجرا هستید. هر کوچه، هر گذر و هر چهره، شما را وارد دنیایی می‌کند که در آن هنر، موسیقی و فرهنگ بومی جریان دارد.
زمان و نحوه شرکت در فستیوال کوچه 1404
چهارمین دوره فستیوال کوچه، به دلیل تقارن با ماه رمضان، امسال از ۵ تا ۱۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ برگزار می‌شود. علاقه‌مندان می‌توانند از طریق سایت رسمی فستیوال به نشانی koochehfestival.ir یا صفحه اینستاگرام آن برای تهیه بلیط اقدام کنند. با توجه به محدود بودن ظرفیت، پیشنهاد می‌شود برای حضور در این جشنواره، از قبل برنامه‌ریزی و رزرو بلیط انجام شود.
کوچه، فراتر از یک فستیوال
در نهایت، باید گفت فستیوال کوچه تنها یک جشن موسیقی نیست. این رویداد، تجلی فرهنگ، حافظه جمعی و میراث جنوب ایران است. هر ساله هزاران نفر به بوشهر سفر می‌کنند تا در دل کوچه‌ها، در کنار نغمه‌ها و زیر سایه‌ی بادگیرها، بخشی از یک تجربه زنده و ناب باشند. کوچه، فرصتی برای دیدن، شنیدن و لمس کردن زندگی در یکی از اصیل‌ترین نقاط فرهنگی ایران است.