تلسکوپ جیمز وب با رصد دقیق سیاره‌ای دوردست، سرنخ‌هایی جدی از وجود حیات فرازمینی کشف کرده و نگاه‌ها را به خود جلب کرده است.
تلسکوپ فضایی جیمز وب به‌تازگی شواهدی بی‌سابقه از احتمال وجود حیات در سیاره‌ای فراتر از منظومه شمسی پیدا کرده است؛ کشفی که می‌تواند یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تاریخ علم نجوم باشد.
تیمی از پژوهشگران دانشگاه کمبریج، در بررسی جو سیاره‌ای به نام K2-18b که در فاصله ۱۲۴ سال نوری از زمین قرار دارد، موفق به شناسایی مولکول‌هایی شده‌اند که روی زمین تنها توسط موجودات زنده تولید می‌شوند. آن‌ها به گازهایی مانند دی‌متیل سولفید (DMS) و دی‌متیل دی‌سولفید (DMDS) برخوردند؛ ترکیباتی که در سیاره ما اغلب به‌دست فیتوپلانکتون‌ها – جانداران ریز دریایی – تولید می‌شوند.
K2-18b که تقریبا سه برابر زمین است، در محدوده‌ای موسوم به «کمربند قابل سکونت» قرار دارد؛ یعنی دمای سطح آن به گونه‌ای است که می‌تواند آب مایع را در خود نگه دارد. این ویژگی، سال‌هاست که این سیاره را در فهرست اصلی‌ترین گزینه‌ها برای یافتن حیات فرازمینی قرار داده است.
پژوهشگران برای بررسی جو این سیاره، از روش طیف‌سنجی عبوری استفاده کردند. به این صورت که هنگام عبور K2-18b از مقابل ستاره‌اش، بخشی از نور ستاره از جو سیاره عبور می‌کند و با رسیدن به زمین، ردپای عناصر گوناگون را آشکار می‌سازد. هر گاز موجود در جو، طول‌موج مشخصی از نور را جذب می‌کند و این اطلاعات دقیق توسط تجهیزات فوق پیشرفته جیمز وب ثبت می‌شود.
از روی داده‌های به‌دست‌آمده، تیم تحقیقاتی نتیجه‌گیری کرده‌اند که این سیاره به احتمال زیاد از نوع Hycean است؛ یعنی سیاره‌ای با سطح پوشیده از اقیانوس و جوی غنی از هیدروژن – شرایطی که می‌تواند محیطی مناسب برای رشد حیات باشد.
نیکو مادوسودان، سرپرست این پروژه تحقیقاتی، تأکید می‌کند: «با در نظر گرفتن همه شواهد، بهترین سناریو برای توضیح داده‌هایمان این است که با یک دنیای Hycean روبه‌رو هستیم؛ سیاره‌ای مرطوب و گرم با امکان شکل‌گیری حیات.»
البته او اشاره می‌کند که هنوز احتمال دارد منشأ این گازها واکنش‌های شیمیایی ناشناخته‌ای باشد که نیازی به وجود موجود زنده ندارند. با این حال، یافته‌ها از نظر آماری به سطح قابل‌اعتمادی رسیده‌اند؛ تنها ۰.۳ درصد احتمال دارد که این نتایج بر پایه تصادف به‌دست آمده باشند.
این در حالی است که در سال ۲۰۲۳ نیز تیم کمبریج توانسته بود با دو ابزار مختلف از تلسکوپ جیمز وب – NIRISS و NIRSpec – ردهایی از متان و دی‌اکسید کربن در جو این سیاره شناسایی کند؛ کشفی که نخستین بار بود در یک سیاره با شرایط قابل سکونت انجام می‌شد.
در همان مطالعات اولیه، سیگنال‌های ضعیفی از گاز DMS دریافت شده بود که شک و تردیدهایی ایجاد کرد. اما حالا با استفاده از ابزار Mid-Infrared Instrument (MIRI) و در طیف نوری کاملاً متفاوت، همان گازها با وضوحی بالا دیده شده‌اند.
مادوسودان در این‌باره گفت: «این‌بار با ابزاری دیگر به همان نتایج رسیده‌ایم و این یعنی داده‌هایمان از مسیر مستقلی تأیید شده‌اند. سیگنال دریافتی هم قوی و واضح بود.»
به گفته محققان، تنها ۱۶ تا ۲۴ ساعت رصد بیشتر با تلسکوپ جیمز وب می‌تواند این شواهد را به آستانه یک کشف علمی قطعی برساند – گامی بزرگ برای درک بهتر جایگاه ما در کیهان.