تحقیقات جدید ناسا نشان می‌دهد که سیاره مریخ تنها دوره‌هایی کوتاه از زیست‌پذیری را تجربه کرده و برخلاف زمین، چرخه پایداری برای حفظ جو نداشته است.
در نگاه نخست، زمین و مریخ شباهت‌های زیادی دارند؛ هر دو سنگی‌اند، در گذشته جو غنی‌تری داشته‌اند و نشانه‌هایی از حضور آب در آن‌ها دیده می‌شود؛ اما یکی به بهشت زیستی تبدیل شده و دیگری به بیابانی یخ‌زده و خاموش. پژوهش جدیدی از سوی ناسا ممکن است نقطه‌عطفی در رمزگشایی از این تفاوت باشد.
براساس گزارشی از مجله Nature، تیمی از دانشمندان به سرپرستی «ادوین کایت» از دانشگاه شیکاگو، با بررسی اطلاعات به‌دست‌آمده از مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity)، موفق به کشف سنگ‌هایی حاوی ترکیبات کربناته شدند. این ترکیبات می‌توانند کلید درک تاریخ اقلیمی مریخ و مسیر متفاوتی باشند که این سیاره نسبت به زمین در پیش گرفته است.
کایت توضیح می‌دهد که مدل‌سازی‌های جدید نشان می‌دهد مریخ تنها در دوره‌هایی کوتاه‌مدت و پراکنده دارای شرایط زیست‌پذیر بوده. در واقع، سیاره سرخ گاه‌به‌گاه میزبان “واحه‌های” موقتی از رطوبت و دمای مناسب می‌شده، اما هرگز تعادل پایدار زمین را تجربه نکرده است. شواهد زمین‌شناسی مانند بستر رودخانه‌ها و دریاچه‌های خشک‌شده نیز این سناریو را تأیید می‌کنند.
با این حال، پس از هر دوره مرطوب، مریخ برای میلیون‌ها سال به سیاره‌ای خشک و سرد بازمی‌گشته است؛ گویی درهای زندگی تنها برای لحظاتی کوتاه باز و سپس دوباره بسته می‌شده‌اند.
پاسخ، شاید در نقش حیاتی سنگ‌های کربناته نهفته باشد. روی زمین، این سنگ‌ها دی‌اکسیدکربن را جذب کرده و بعدها از طریق فعالیت‌های آتشفشانی دوباره به جو بازمی‌گردانند؛ چرخه‌ای که به حفظ دمای معتدل کمک می‌کند. اما مریخ فاقد این تعادل بوده است.
به‌گفته کایت، فعالیت‌های آتشفشانی در مریخ به‌مراتب ضعیف‌تر بوده‌اند. در نتیجه دی‌اکسیدکربن جذب‌شده در دل سنگ‌ها هرگز به جو بازنگشته و با گذشت زمان، اتمسفر مریخ نازک‌تر، سردتر و غیرقابل‌حیات شده است.
در کنار کنجکاوی، مریخ‌نورد دیگر ناسا، استقامت (Perseverance)، نیز در حال کاوش دلتاهای باستانی مریخ است و تاکنون موفق به شناسایی رسوبات کربناته بیشتری شده. دانشمندان معتقدند که بررسی این سنگ‌ها در آزمایشگاه‌های زمینی می‌تواند سرنخ‌های قطعی‌تری به ما بدهد.
برای تحقق این هدف، ناسا و آژانس فضایی چین برنامه‌هایی برای بازگرداندن نمونه‌های سنگی مریخ به زمین در دهه آینده دارند.
در نهایت، پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند ما را به پاسخ بزرگ‌تری نزدیک کند: آیا حیات در جهان نادر است یا مریخ صرفاً یک مورد ناموفق بوده؟ اگر ثابت شود که حتی در دوره‌های مرطوب سیاره مریخ نیز حیات پدید نیامده، شاید آغاز زندگی پیچیده‌تر از آن چیزی باشد که تصور می‌کنیم؛ اما اگر نشانه‌ای هرچند کوچک از حیات میکروبی یافت شود، این امید زنده می‌ماند که در گوشه‌ای دیگر از کیهان، زندگی نفس می‌کشد.